1. Makabeler

İskender Epifanes Yonatan 'ı Başkâhin Atıyor

10Yüz altmış yılında Epifanes ünvanını alan, Antiyokus oğlu İskender Ptolemais'e varıp orayı ele geçirdi. İyi karşılandı ve orayı yönetmeye başladı.

^²Bunu duyan Kral Dimitrios çok büyük bir ordu toplayıp onunla savaşmak için yola çıktı.

^³Dimitrios ayrıca Yonatan'a uzlaşmak için bir mektup gönderdi. Mektubun amacı onun onurunu arttırmaktı.

^⁴Şöyle düşündü: "Bu insanlarla anlaşmak için ilk önce bizim harekete geçmemiz uygun olur, yoksa bize karşı İskender'le birleşebilirler.

^⁵Kendilerine, kardeşlerine ve ulusuna yaptığımız kötülükleri unutmamıştır."

^⁶Dimitrios bir ordu toplaması ve silah yapması için Yonatan'a izin verdi. Kendisini onun müttefiki olarak tanımlamasını, ayrıca kalede bulunan rehinelerin Yonatan'a teslim edilmesini istedi.

^⁷Yonatan doğruca Yeruşalim'e gitti, tüm ulusun ve kaledeki kişilerin önünde mektubu okudu.

^⁸Kralın Yonatan'a bir ordu toplama yetkisi verdiğini duyunca herkes dehşete kapıldı.

^⁹Kaledekiler rehineleri Yonatan'a teslim ettiler, o da onları ailelerine gönderdi.

^¹⁰Ardından Yonatan Yeruşalim'e yerleşti ve kenti yeniden kurup onarmaya başladı.

^¹¹Bu işten sorumlu olanlara, Siyon Dağı'nın etrafında duvarlar ve savunma sistemleri yaparken bu iş için dört köşe yontulmuş taşlar kullanmalarını buyurdu. Böylece yapı daha sağlam olacaktı. Her şey istediği gibi yapıldı.

^¹²Bakkides'in yaptığı kalelerde yaşayan yabancılar oradan gittiler.

^¹³İşlerini bırakıp birer birer kendi ülkelerine döndüler.

^¹⁴Yalnız Beytsur'da yasayı ve buyrukları terkedenlerden bir kaç kişi bulunuyordu, oraya sığınmışlardı.

^¹⁵Kral İskender, Dimitrios'un Yonatan'a verdiği sözleri duydu. Aynı zamanda Yonatan'la erkek kardeşlerinin yaptıkları savaşlar, gösterdikleri yiğitlik ve geçirdikleri zorlu deneyimler konusunda kendisine bilgi verildi.

^¹⁶Kral İskender hayretini açığa vurdu: "Ona benzer bir kişi bulabilecek miyiz? Bir an önce dostluğunu kazanalım ve müttefikimiz olsun!"

^¹⁷Ardından ona bir mektup yazıp şöyle dedi:

^¹⁸"Kral İskender'den kardeşi Yonatan'a selamlar!

^¹⁹Senden bizimle dost olmaya hazır, güçlü bir eylem adamı olarak söz edildiğini duyduk.

^²⁰Bu nedenle biz de seni bugün ulusunun başkâhini olarak atadık ve sana 'Kralın Dostu' ünvanını verdik. Çıkarlarımızı inceleyip bizlerle dostça ilişkiler sürdürmeni bekliyoruz." Aynı zamanda Kral İskender Yonatan'a mor renkte uzun bir giysi ve altın bir taç gönderdi.

^²¹Yonatan yüz altmış yılının yedinci ayında, Çardak Bayramı'nda bu kutsal giysileri giydi. Ardından ordular toplamaya ve çok sayıda silah yapmaya başladı.

1. Dimitrios'tan Yonatan'a Mektup

^²²Olanları duyunca Dimitrios'un canı sıkıldı.

^²³Şöyle dedi: "Biz ne yaptık da İskender bizden önce davranıp Yahudiler'in dostluğunu kazandı ve durumu güçlendirdi?

^²⁴Ben onlara bir çağrı yapacağım. Beni desteklemeleri için ilerlemelerini sağlayacak olanaklar ve para önereceğim."

^²⁵Onlara şöyle yazdı: "Kral Dimitrios'tan Yahudi ulusuna selamlar!

^²⁶Bizimle yaptığınız antlaşmaya uyduğunuzu, bizlerle dostça ilişkilerinizi devam ettirdiğinizi ve düşmanlarımızın tarafını tutmadığınızı duyduk. Bu bizi çok memnun etti.

^²⁷Bizimle sözünüzde durmakta devam ederseniz, bizim için yaptıklarınızın karşılığını fazlasıyla öderiz.

^²⁸Sizlere pek çok armağanlar verip ayrıcalık tanırız.

^²⁹Bundan böyle sana ve tüm Yahudiler'e ayrıcalık tanıyorum. Vergi, tuz için aidat ve zorunlu olarak ödenen taç parasını ödemeyeceksiniz.

^³⁰Ağaçlardan toplanan meyvelerin yarısıyla ekili tohumun üçte biri benim hakkım olmasına rağmen, bugünden başlayarak sonsuza dek Yahudi ülkesine ve ona bağlı Samiriye'yle Galile bölgesine bu konuda özgürlük tanıyorum.

^³¹Yeruşalim ve toprakları kutsal olacak, ondalık vergisiyle öbür vergilerden muaf tutulacaktır.

^³²Yeruşalim Kalesi'ni kontrol etmekten vazgeçiyorum. Bu işi başkâhine bırakıyorum. O da kendi seçeceği bir garnizonla orayı yönetecektir.

^³³Krallığımın herhangi bir yerinde Yahudiye ülkesinden tutsak edilen tüm Yahudiler fidye ödenmeden özgür olacaktır. Tüm Yahudiler'in vergilerden muaf tutulacağını bildiririm. Çiftlik hayvanları da buna dahildir.

^³⁴Tüm bayramlar, Şabat günleri, ayın yay biçiminde olduğu günler, özel tören günleri, bayram öncesi ve sonrası üç gün, krallığımda yaşayan tüm Yahudiler için af ve temize çıkma günleri olacaktır.

^³⁵Herhangi bir nedenle onların peşine düşmeye ya da onlara saldırmaya kimsenin hakkı olmayacaktır.

^³⁶"Kralın kuvvetlerine otuz bin Yahudi katılacak ve kralın diğer askerleri gibi geçimleri sağlanacaktır.

³⁷Bir bölümü kralın başlıca kalelerinde kalacak, öbürleri de krallığımızda güvenilen kişilerin atandığı yerlere gönderilecektir. Kralın Yahuda ülkesi için bildirdiği gibi subayları ve komutanları kendi aralarından atanacak ve kendi yasalarına göre yaşayacaktır.

^³⁸"Samiriye bölgesinden Yahudiye'ye bağlanan üç bölgeye gelince, Yahudiye ile bir bütün oluşturacak, tek bir yöneticiye bağlı olacaklar. Ancak başkâhinin otoritesini tanıyacaklardır.

^³⁹Yeruşalim'deki tapınağa Ptolemais'i ve çevresini armağan ettim. Böylece gelirleriyle halkın tapınmasının giderleri karşılanacaktır.

^⁴⁰Kişisel olarak on beş bin gümüş para armağan ediyorum. Bu para kralın her yıl çeşitli yerlerden aldığı gelire karşı gider olarak kaydedilecektir.
^⁴¹Önceki yıllarda yöneticilerin ödemediği tüm paralar, tapınakta yapılan onarım çalışmalarını karşılamak için kullanılacaktır.

^⁴²Ayrıca yıllık hesaplardan anlaşılacağı gibi, her yıl tapınaktan alınan beş bin gümüş para, bundan böyle ayinleri yöneten kâhinlere gelir olarak bırakılacaktır.

^⁴³Kraliyet hazinesine veya başka yere borçlu olup da Yeruşalim'deki tapınağa veya o yöreye sığınan kişi, krallığımdaki tüm mal varlığıyla özgür olacaktır.

^⁴⁴Tapınağın yapımına ve onarımına gelince, tüm giderler kraliyet hazinesi tarafından karşılanacaktır.

^⁴⁵Yeruşalim'in duvarlarının yeniden yapılması ve çevresinin güçlendirilmesi için gereken para kraliyet hazinesi tarafından karşılanacak ve Yahudiye'deki öbür kent duvarlarının yeniden yapımı da aynı biçimde karşılanacaktır."

Yonatan Dimitrios'un Önerilerini Reddediyor

⁴⁶Yonatan ve ulusu bu önerileri duydukları zaman inanmadılar ve onları onaylamadılar. Çünkü Dimitrios'un İsrail'de yaptığı kötülükleri ve kendilerine acımasızca yaptığı baskıyı anımsadılar.

⁴⁷İskender'in tarafını tuttular, çünkü onu olağanüstü iyilik eden bir kişi olarak kabullenmişlerdi ve sürekli onun müttefiki oldular.

⁴⁸Ardından İskender büyük kuvvetler topladı, Dimitrios'un karşısında durumu saptadı.

^⁴⁹İki kral savaşmaya başladı. İskender'in ordusu çekildi, Dimitrios onun peşine düşüp askerlerini bozguna uğrattı.

^⁵⁰Günbatımına dek çarpışma sürdü, ama Dimitrios o gün öldürüldü.

Yonatan 'ın Askeri Danışman ve Genel Vali Olması

^⁵¹İskender, Mısır Kralı Ptolemi'ye elçilerle aşağıdaki mesajı gönderdi:

^⁵²"Artık krallığıma döndüm, atalarımın tahtına çıktım. Dimitrios'u ezip gücümü kanıtladım, böylece ülkemizin kontrolünü elde ettim.

^⁵³Çünkü onunla savaştım ve gerek kendisini gerekse ordusunu yok ettik ve şimdi onun krallığında tahta çıktım.

^⁵⁴öyleyse, şimdi bir dostluk antlaşması imzalayalım. Kızını bana ver, damadın olayım ve her ikinize, gerek sana gerekse ona yaraşır armağanlar vereyim."

^⁵⁵Kral Ptolemi şöyle yanıtladı: "Atalarının ülkesine dönüp onların tahtına çıktığın gün kutlu olsun!

^⁵⁶Mektubundaki önerilerini hemen yapacağım, ama beni Ptolemais'te karşıla. Böylece birbirimizi görelim ve istediğin gibi kayınbaban olurum."

^⁵⁷Ptolemi, kızı Kleopatra ile birlikte Mısır'dan ayrıldı ve yüz altmış iki yılında Ptolemais'e vardı.

^⁵⁸Kral İskender onları karşıladı. Ptolemi kızı Kleopatra'yı onunla evlendirdi. Ptolemais'te krallara yaraşır görkemli bir düğün yaptılar.

^⁵⁹Ardından Kral İskender gelip kendisiyle görüşmesi için Yonatan'a yazdı.

^⁶⁰Yonatan görkemli biçimde Ptolemais'e geldi ve iki kralla buluştu. Onlara ve dostlarına gümüş, altın ve bir çok armağanlar verdi. Onların üzerinde iyi bir izlenim bıraktı.

^⁶¹Bu arada İsrail'den* inancından dönen birçok kişi Yonatan'ı suçlamak için bir araya geldi, ama kral onları önemsemedi.

*Yunanlaşmaya taraftar olan Yahudiler.

^⁶²Yonatan'ın giysilerini çıkarmasını ve mor renkteki giysileri giymesini buyurdu. Kralın isteği yerine getirildi.

^⁶³Ardından kral, Yonatan'ı yanına oturttu ve subaylarına şöyle dedi: "Kentin merkezine dek onunla birlikte gidin, hiç kimsenin herhangi bir nedenle onu suçlamaması ona Saldırmaması gerektiğini bildirin."

^⁶⁴Bunun üzerine Yonatan'ı suçlayanlar, onun mor renkte giysiler giydiğini ve bu bildiri ile onurlandırıldığını görünce kaçtılar.

^⁶⁵Ardından kral, Yonatan'ı onurlandırıp ilk dostları arasına kattı, onu askeri danışman ve genel vali atadı.

^⁶⁶Sonra Yonatan barış içinde ve sevinçle Yeruşalim'e döndü.

Yonatan Suriye Valisi Apolonyus'u Yeniyor

^⁶⁷Yüz altmış beş yılında, Dimitrios oğlu Dimitrios Girit'ten atalarının ülkesine geri döndü.

^⁶⁸Kral İskender bunu duyunca karamsarlığa kapıldı ve Antakya'ya çekildi.

^⁶⁹Dimitrios Apolonyus'u Kili-Suriye valiliğine atadı. Apolonyus büyük bir kuvvet toplayıp Yamniya'daki kampından Başkâhin Yonatan'a aşağıdaki mesajı yolladı:

^⁷⁰"Bize karşı başkaldırdın, ama tümüyle yalnızsın. Şimdi senin yüzünden gülünç duruma düşüyorum ve olup bitenler başıma kakılıyor. Niçin gücünü dağlarda bize karşı kullanıyorsun?

^⁷¹Kuvvetlerine o denli güveniyorsan şimdi aşağıya in ve ovada karşılaşalım. Böylece birbirimizin yeteneğini sınayalım. Kentler tüm gücüyle benim tarafımı tutuyor.

^⁷²Benim kim olduğumu ve bizleri kimin desteklediğini sor da öğren! Bize karşı koyamayacağını söyleyeceklerdir, çünkü ataların kendi topraklarında bizim tarafımızdan iki kez bozguna uğratıldı.

^⁷³Ayrıca vadide atlı askerlere ve bu büyük orduya karşı koyamazsın, çünkü ovada ne taş ne kaya ne de saklanılacak bir yer vardır."

^⁷⁴Apolonyus'un mesajını alan Yonatan canlandı, seçtiği on bin askerle Yeruşalim'den ayrıldı. Kardeşi Simon da takviye kuvvetleriyle ona katıldı.

^⁷⁵Yonatan kuvvetleriyle Yafa'ya dek geldi. Apolonyus'un Yafa'da garnizonu vardı, bu nedenle halk Yonatan'a kapıları açmamıştı. Ama Yonatan saldırıya geçince,

^⁷⁶halk korkup kapıları açtı ve Yonatan Yafa'yı ele geçirdi.

^⁷⁷Apolonyus olanları duyunca üç bin atlı asker ve büyük bir ordu topladı, Azotus'tan geçecekmiş gibi oraya gitti. Ovaya dek ilerledi, çünkü atlı askerleri kalabalıktı ve onlara güveniyordu.

^⁷⁸Yonatan Azotus'a dek onun peşinden gitti ve iki ordu savaşmaya başladı.

^⁷⁹Apolonyus arka tarafa gizlice bin atlı asker bırakmıştı.

^⁸⁰Yonatan ise arkasında kurulan tuzağı biliyordu. Apolonyus'un atlı askerleri Yonatan'ın ordusunu sardı ve sabahtan akşama dek askerlerine ok attı.

^⁸¹Ama Yonatan'ın buyruklarına uyan askerleri direndi ve düşman atları yorgun düştü.

^⁸²Böylece Simon kendi kuvvetleriyle katkıda bulunabildi. Sık saflarda yürüyen mızraklı ve kalkanlı asker alayının etrafını çevirdi ve onu parçalayıp bozguna uğrattı.

^⁸³Atlı askerler ovada dağılıp Azotus'a kaçtılar ve orada tapındıkları putun tapınağı Beytdagon'a sığındılar.

^⁸⁴Ama Yonatan Azotus'u ve çevredeki kentleri ateşe verdi, her yeri yağma etti. Dagondaki tapınağı içindeki tüm kaçaklarla birlikte ateşe verdi.

^⁸⁵Düşman kayıpları, kılıçtan geçirilenler ve yakılanlar içinde olmak üzere yaklaşık sekiz bin kişiyi buluyordu.

^⁸⁶Yonatan oradan ayrıldı, Askalon'un karşısında kamp kurdu. Halk büyük törenlerle dışarı çıkıp onu karşıladı.

^⁸⁷Ardından Yonatan adamlarıyla beraber, savaş ganimetleriyle yüklü olarak Yeruşalim'e döndü.

^⁸⁸Kral İskender olup bitenleri duyduğu zaman, Yonatan'ı yeniden onurlandırdı.

^⁸⁹Ona genellikle kralın kuzenlerine verilen türden altın bir broş gönderdi, Ekron'la tüm topraklarının mal sahipliğini ona verdi.