Matta Markos Luka Yuhanna Elçilerin işleri Romalılar 1. Korintliler 2. Korintliler Galatyalılar Efesliler Filipililer Koloseliler 1. Selanikliler 2. Selanikliler 1. Timoteyus 2. Timoteyus Titus Filimun İbraniler Yakup 1. Petrus 2. Petrus 1. Yuhanna 2. Yuhanna 3. Yuhanna Yahuda Esinleme Sözlük Neden Müjde

Sözlük

SÖZLÜK

Abba
Aramicede `Baba' demektir.
Adak ekmekleri
eski zamanlarda Kudüs'teki tapınakta her Sept günü Tanrı'ya adanan, İsrail'in on iki oymağını simgeleyen on iki kutsal ekmek.
Adil Olan
Mesih İsa.
Aklamak
İncil'e göre tüm insanlar günah işlemiş ve Tanrı'nın gazabına uğrayıp cehenneme mahkûm olmuşlardır. Ne var ki, kendileri uğruna günahsız bir yaşam sürmüş ve cezalarını çekmek için çarmıhta ölmüş olan İsa Mesih'e iman ederlerse, Tanrı bu cezayı çekilmiş sayar, iman edenleri `doğru' ve `suçsuz' kabul eder. Başka bir deyişle, onları `aklar'. İncil'de geçen `aklanma', `doğruluk' ve `adalet' sözcükleri Grekçede aynı kökten türetilmiş sözcüklerin karşılığıdır.
Alfa
Grek alfabesinin ilk harfi olan alfa, başlangıç simgesi olarak kullanılır.
Amin
İbranicede `öyle olsun' anlamına gelen `amin' sözcüğü, duaların sonunda söylenir. İncil'in Esinleme kısmında İsa Mesih için bir unvan olarak kullanılan bu sözcük, `sadık, güvenilir' anlamındadır.
Antlaşma kanı
Tanrı'nın, Musa peygamberin zamanında İsrail halkıyla yaptığı Eski Antlaşma (Eski Ahit), kurban edilen hayvanların kanıyla yürürlüğe girmişti (bkz. Tevrat, çıkış 24). İsa Mesih, Tanrı'nın insanlarla yaptığı Yeni Antlaşma'yı kendi kanını akıtarak yürürlüğe koymuştur.
Antlaşma sandığı
Yahudilerin Tanıklık çadırının ve ilk tapınaklarının en kutsal yerinde bulunan, On Buyruğun yazılı olduğu taş levhalarla çeşitli kutsal emanetlerin içinde korunduğu sandık.
Aramice
antik çağda Filistin'in kuzeydoğusundaki bölgede oturan bir Sami halkının konuştuğu, Süryaniceye benzeyen bir dil; İsa Mesih'in zamanında Yahudiler İbranice yerine genellikle Aramice konuşurlardı.
Armağan
bkz. ruhsal armağanlar.
Asya ili
bugünkü Anadolu'nun Ege bölgesi.
Ayartıcı
Şeytan.
Baal
eski Kenanlıların taptığı bir put.
Baba
(büyük harfle yazıldığı zaman) Tanrı anlamındadır. Ayrıca bkz. Tanrı'nın Oğlu.
Babil sürgünü
Babil kralı Nebukatnezar, İ.ö. 597 yılında Yahudilerin başkenti Kudüs'ü (Yeruşalim'i) ele geçirdi ve halkın ileri gelenlerini Babil'e götürdü. 586 yılında kenti yıkarak halkın çoğunu Babil'e sürdü. Yahudilerin orada kaldıkları 70 yıllık dönem `Babil sürgünü' olarak bilinir. (Bkz. 2Kr.24 ve 25; 2Ta.36.)
Başkâhin
kâhinlerin başı, Yahudilerin dinsel önderi.
Bayağı
pak olmayan, murdar; Musa peygamberin Kutsal Yasasına aykırı.
Beelzebub
`Sineklerin tanrısı' anlamına gelen Beelzebub, eski Yahudilerin Beelzebul (`yüksek yerin tanrısı') adlı bir Filistputuna taktıkları alaylı bir isimdi (Tevrat, 2 Krallar 1:1-6'ya bkz.). İncil'de Beelzebub, Şeytan anlamında kullanılır.
Belirti
İncil'de çok kez, birinin Tanrı tarafından gönderildiğini gösteren mucize anlamında kullanılır.
Benlik
insanın, Tanrı'ya hizmetten çok, dünyasal arzuları tatmine yönelen öz varlığı, günaha eğilimli olan bedensel tabiatı.
Benzetme
ruhsal bir gerçeği açıklamak için anlatılan öykü, mesel.
Bölge kralı
Grekçede `tetrarhis', yani Roma adına küçük bir bölge üzerinde yetkili kılınan kral. (Ayrıca bkz. Hirodes.)
Büyük atalar
İsrail ulusunun eski çağlarda yaşamış belli başlı din ve devlet adamları (Hz. İbrahim, Hz. İshak, Hz. Yakup ve on iki oğlu, Hz. Davut, vb.).
Can
insanın yaşamasını sağlayan ve ölümle vücuttan ayrılan madde dışı varlık.
Cehennem
Tanrı'nın Şeytan ve kötü ruhlar için hazırladığı ve Mesih'in müjdesini reddeden insanların da gideceği sonsuz ceza yeri.
Cennet
Tanrı ile meleklerinin bulunduğu, tüm gerçek Mesih inanlılarının sonsuz sevinç içinde yaşayacağı yer.
Cin
göze görünmeyen, Şeytan'a hizmet eden kötü ruh.
Cine tutsak
kötü bir ruhun denetimi altında bulunan.
Cinli
cine tutsak.
Cüzam
Grekçede `lepra'. `Cüzam' diye çevrilen sözcük, Hansen basilinin neden olduğu cüzam hastalığından başka birçok deri hastalığı için de kullanılırdı (örneğin, sedef hastalığı, deri veremi ve mantar).
Çadır
bkz. Tanıklık çadırı.
Çarmıh
suçlunun öldürülmek amacıyla çivilendiği haç biçimindeki darağacı.
Çul ve kül
çul, kıldan yapılmış kaba dokumadır. Eski çağlarda Yahudiler tövbe ya da büyük acı işareti olarak çul giyer ve üzerlerine kül serperlerdi.
Dağılmış olanlar
önceleri Yahudiye'nin dışında, diğer ulusların arasında yaşayan Yahudilerin tümü için kullanılan bu ifade, daha sonra çeşitli ülkelere dağılmış Mesih inanlıları için de kullanıldı.
Davut'un Oğlu
Hz. Davut'un soyundan gelen Mesih.
Diğer uluslar
Yahudi olmayanlar.
Dillerde konuşmak
kişinin, Kutsal Ruh'un etkisiyle hiç öğrenmediği bir dilde konuşma yetisi.
Din bilginleri
İncil'de, Kutsal Yazıları kopya etmek, yorumlamak ve öğretmekle uğraşan Yahudi din adamları anlamındadır.
Dipsiz derinlikler
kötü ruhların hapsedildiği yer.
Doğruluk
1) günahsız, kutsal olma durumu; 2) Tanrı'yla doğru bir ilişkiye girme ve O'nun gözünde erdemli bir yaşam sürme durumu. Ayrıca bkz. `aklamak.'
Dünya
İncil'de üç anlamda kullanılır: 1) evren; 2) insanlık; 3) insanların Tanrı'ya baş kaldırmasıyla oluşan günahlı ortam.
Bu dünyanın egemeni
Şeytan.
Ejderha
Şeytan.
Ekmek bölmek
Mesih inanlılarının, Mesih'in ölümünü anmak için birlikte ekmek bölüp yemeleri (bkz. Rab'bin Sofrası).
Elçi
İsa Mesih'in, kendisiyle ilgili Müjde'yi yaymakla görevlendirdiği kişi; havari, resul.
El koymak
yetkili Mesih inanlılarının bir kişiyi kutsamak ya da bir göreve atamak için o kişinin üzerine ellerini koymaları.
En Kutsal Yer
önceleri Tanıklık çadırında, sonraları da Kudüs'teki tapınakta yer alan ve yalnız başkâhinin yılda bir kez girebildiği en kutsal bölme.
Eski Antlaşma
1) Tanrı'nın Musa peygamber aracılığıyla İsrail halkıyla yaptığı, Kutsal Yasa'ya dayanan antlaşma (bkz. Tevrat, çıkış 24).
2) İsa Mesih'ten önce yazılmış olan Tevrat, Zebur ve peygamberlerin kitapları; Eski Ahit ya da Ahd-i Atik. Eski Antlaşma, Kutsal Kitab'ın ilk kısmını oluşturur.
Eyvan
sütunlarla desteklenmiş, bir tarafı açık galeri.
Ferisiler
eski Yahudilerde biçimci ve tutucu bir mezhep.
Fısıh bayramı
İncil'de Mayasız Ekmek bayramı olarak da anılan bu bayramda Yahudiler, Mısır'da sürdükleri kölelik yaşamından kurtuldukları günü kutlarlar. özel bir kutlama şöleni yapılır, kurban edilmiş kuzu ile mayasız ekmek yenir (bkz. Tevrat, çıkış 12). Bu bayram, Türkçede Hamursuz bayramı olarak da bilinir.
Gelecek Olan/Gelecek Kişi
Mesih.
Gök
İncil'de dört anlamda kullanılır: 1) yeryuvarlağını çevreleyen havaküre; 2) uzay; 3) Tanrı ile meleklerin bulunduğu gözle görülmeyen âlem; 4) gökteki Tanrı. Yahudiler, Tanrı'ya saygı göstermek için genellikle Tanrı sözcüğünü kullanmaktan kaçınır, bunun yerine `Gök, Gökler, En Yüce Olan' gibi ifadeler kullanırlardı.
Göklerin Egemenliği
bkz. Tanrı'nın Egemenliği.
Göksel Egemenlik
bkz. Tanrı'nın Egemenliği.
Görevli
inanlılar topluluğunda para toplama ve dağıtma dahil çeşitli işlere bakan kişi.
Görüm
kişinin, gönül gözüyle ya da kendi gözleriyle olağanüstü görüntüler görmesi; rüyet.
Gözetmen
yerel inanlılar topluluğunun önderlerinden.
Grekçe
çağdaş Yunancanın kaynaklandığı Grek dili; İsa Mesih'in zamanında Akdeniz halklarının ortak diliydi.
Grekler
İncil'de iki anlamda kullanılır: 1) antik çağda Yunanistan ve çevresinde yaşamış bir halk; 2) Yahudi olmayanlar.
Gün
İncil'de `o gün' deyimi, İsa Mesih'in tekrar gelip dünyayı yargılayacağı zaman anlamındadır.
Günah
Hz. Âdem ve Havva'nın Tanrı'ya baş kaldırmasıyla (bkz. Tevrat, Tekvin 3:1-7) insan, Tanrı'nın buyruklarını yerine getiremez oldu. Bu durum `günah' olarak tanımlanır. İncil'de bu sözcüğün çoğulu (günahlar), günahlı benliğimizden kaynaklanan ve Tanrı'nın isteğine aykırı olan düşünceler, sözler ve davranışlar demektir.
Günahkâr
İncil'de iki anlamda kullanılır: 1) günah işleyen insan; 2) Kutsal Yasa'yı yerine getirmeyen Yahudi.
Güney Kraliçesi
Hz. Süleyman'ı ziyaret eden Şeba kraliçesi (bkz. Tevrat, 1 Krallar 10:1).
Haftanın ilk günü
pazar günü.
Havra
Yahudilerin Tanrı'ya tapınmak için toplandıkları bina (sinagog), ya da oraya ait topluluk.
Hazırlık günü
perşembe günbatımından cuma günbatımına kadar olan süre; bu süre içinde Yahudiler, Sept günü için hazırlık yaparlar.
Hintsümbülü
Nardin olarak da bilinen hintsümbülü yağı, kuzey Hindistan'da yetişen bir bitkiden elde edilen çok değerli bir kokudur.
Hirodes
İncil'de beş ayrı kişinin adıdır:
1) Birincisi, İ.ö.40 ile 4 yılları arasında Filistin'i Roma adına yöneten Büyük Hirodes'tir. Büyük Hirodes öldüğünde krallığı üç oğlu arasında paylaşıldı: Yahudiye ile Samiriye Hirodes Arhelas'a (İ.ö.4 - İ.S.6), Celile ile Pereya Hirodes Antipa'ya (İ.ö.4 - İ.S.39) ve kuzeydoğu toprakları Filipus'a (İ.ö.4 - İ.S.33/4) verildi.
2) Hirodes'lerin en zalimi olan Hirodes Arhelas'ın adı, Matta 2:22'de geçiyor. Kötü idaresinden ötürü Yahudiye ile Samiriye'nin yönetimi daha sonra bir Roma valisine verildi (İ.S. 6).
3) Tetrark (bölge kralı) Hirodes olarak da tanınan Hirodes Antipa, kendi üvey kardeşi Filipus'un eşi Hirodiya ile evlenebilmek için ilk eşini boşadı. Hirodes Antipa, bu evliliğe Kutsal Yasa'ya aykırı diye karşı çıkan Yahya peygamberi tutuklatıp öldürttü. İsa Mesih'i yargılanmak üzere Pontiyus Pilatus'a yollayan da aynı Hirodes'ti.
4) Büyük Hirodes'in torunlarından Kral I. Hirodes Agripa, İ.S.37 ile 44 yılları arasında Filistin'in çeşitli bölgelerini yönetti. 44 yılındaki ölümü İncil'de kaydedilmiştir (bkz. Elçilerin İşleri 12:20-23).
5) I. Hirodes Agripa'nın oğlu olan II. Hirodes Agripa, babasının krallığını İ.S.48 yılında miras aldı. Pavlus'un duruşmasında bulunan, bu Agripa'ydı (bkz. Elçilerin İşleri 25:13-26:32).
Hirodes yanlıları
Hirodes Antipa'nın tarafını tutan Yahudi partisi.
Hozana
Aramicede `şimdi kurtar' anlamına gelen hoşa'na sözcüğü, İncil'de Kurtarıcı İsa'yı selamlamak için kullanılıyor.
İblis
Grekçede `suçlayıcı' anlamına gelen bu sözcük, Şeytan'ın adlarından biridir.
İbranice
İsraillilerin dili. İncil'de, İbraniceden söz edildiği çoğu yerlerde bu dile çok benzeyen Arami dili kastedilir.
İbraniler
eski Yahudilere verilen ad.
İhtiyarlar
1) eski İsrail ulusunun önde gelen ailelerinin başları (bkz. Yüksek Kurul).
2) gözetmenler.
İlk doğan
her şeyden önce var olan ve her şeye egemen olan Mesih.
İlk doğmuş
olmanın hakkı
Eski zamanlarda bir ailede ilk doğan oğul, diğer oğullardan daha çok ayrıcalığa sahipti ve babası tarafından özel bir şekilde kutsanırdı.
İmparator
eski Roma imparatoru.
İnanlılar topluluğu
1) her yerde, her çağda İsa Mesih'e inananların tümü; 2) belirli bir yörede İsa Mesih'e inananların oluşturduğu topluluk.
İncil
Türkçede üç anlamda kullanılmaktadır:
1) İsa Mesih'le ilgili müjde.
2) Yeni Antlaşma'nın bu müjdeyi anlatan Matta, Markos, Luka ve Yuhanna adlı ilk dört kısmından her biri.
3) Yeni Antlaşma'nın tümü. Karışıklık yaratmamak için elinizdeki kitapta İncil sözcüğünü yalnız bu anlamda kullanıyoruz.
İnsanoğlu
ilk kez Tevrat, Danyal 7:13'te geçen ve Mesih için kullanılan bir unvan.
İsa
İsa adı, `kurtaran Tanrı' anlamındadır.
Kâhin
Tanrı ile insanlar arasında aracılık yapan ve Tanrı'ya kurban sunmak gibi dinsel işlerle uğraşan görevli.
Kardeş
İsa Mesih'e inananların birbirlerine hitap ederken kullandıkları bir sözcük.
Kâse
İncil'de bazen büyük acı simgesi olarak kullanılır.
Kefas
`kaya' anlamına gelen Petrus adının Aramicesi.
Kenanlı
eski Filistin'de yaşamış Kenan halkından olan kimse.
Kötü olan
Şeytan.
Kötü ruh
bkz. cin.
Kudretli Olan
Tanrı.
Kurban,
günahı bağışlatanGrekçede bu ifadenin karşılığında tek sözcük kullanılır ve aşağıdaki iki kavramı içerir: a) Tanrı'nın günaha duyduğu öfkenin yatıştırılması; b) insanın işlediği günahın bağışlanması. Benzeri bir deyim İbr.2:17'de geçer.
Kutsal
temiz, günahtan uzak; Tanrı'ya adanmış.
Kutsal kent
Kudüs.
Kutsallar
Tanrı'nın kutsal halkı olan Mesih inanlıları.
Kutsal Ruh
Tanrı'nın, başlangıcı ve sonu olmayan Ruhu; Ruhülkudüs.
Kutsal Yasa
Tanrı'nın Musa peygambere verdiği yasalar dizisi; şeriat.
Kutsal Yasa
öğretmenleri
bkz. din bilginleri.
Kutsal Yasa
uzmanları
bkz. din bilginleri.
Kutsal Yazılar
1) İsa Mesih'e dek, Eski Antlaşma.
2) İsa Mesih'ten sonra, Eski Antlaşma ve Yeni Antlaşma.
Kutsal Yer
önceleri Tanıklık çadırında, sonraları da Kudüs'teki tapınakta yer alan ve yalnız Yahudi kâhinlerin girebildiği bölme.
Küfür
Tanrı'ya karşı söylenen kötü söz.
Levililer
İsrail'in Levi oymağından olup tapınakta yapılan ayinlerde kâhinlere yardım eden kişiler (bkz. Tevrat, 1 Tarihler 23:28-32).
Lütuf
Tanrı'nın insanlara gösterdiği, hak edilmemiş sevgi ve merhamet; inayet, kayra.
Mamon
Aramicede `zenginlik' anlamına gelen mamon sözcüğü, İncil'de para ya da para kazanma hırsı anlamında kullanılır.
Man
Tanrı'nın çölde eski İsraillileri doyurmak için gökten gönderdiği yiyecek (bkz. Tevrat, çıkış 16:13-36).
Mayasız Ekmek bayramı
bkz. Fısıh bayramı.
Meshetmek
kutsal bir amaçla kullanılacak bir eşyanın üzerine ya da yeni göreve atanacak bir kişinin başına yağ sürmek. Mesh sözcüğü İncil'de, Tanrı'nın, Kutsal Ruhunu inanlılara verişini de anlatıyor.
Mesih
`meshedilmiş Olan' (Grekçede `Hristos'); eski peygamberlerin, geleceğini önceden haber verdikleri Kurtarıcı-Kral İsa.
Mesihçi
bkz. Mesih inanlısı.
Mesih inanlısı
İsa Mesih'e inanan kişi.
Mesih-karşıtı
1) İsa Mesih'e karşı koyan kimse.
2) dünyanın son günlerinde İsa Mesih'e karşı koymak üzere Şeytan tarafından güçlendirilecek olan son derece kötü kişi.
Mesih'in Ruhu
bkz. Kutsal Ruh.
Mezar
Eski Yahudiler ölülerini kayadan oyulmuş mağaralara gömerlerdi. Mağara da, ağzına büyük bir taşın yuvarlanmasıyla kapatılırdı.
Mezmurlar
Tanrı'yı övmek için makamla okunan kutsal ilahiler. Bu ilahilerden oluşan kitap, Zebur olarak da bilinir. Mezmurların birçoğu Hz. Davut tarafından yazılmıştır.
Mikail
başmeleklerden birinin adı; Mikail'in özel görevi İsrail ulusunu korumaktır (bkz. Tevrat, Danyal 10:13,21; 12:1).
Mucize
doğaüstü olay, tansık; İncil'in birçok yerinde (özellikle Yuhanna kısmında) mucize diye çevrilen sözcük, `kanıtlayıcı belirti' anlamındadır.
Murdar
1) dinsel açıdan kirli; 2) din kurallarına uygun olarak yıkanmamış; 3) Kutsal Yasa'ya göre yenmesi yasak et.
Müjde
iyi haber; İsa Mesih'in ölümü ve dirilişiyle gerçekleşen kurtuluşun haberi.
Müjdeci
Müjde'yi yaymakla görevli kişi.
Mür
ilaç ve parfüm olarak kullanılan değerli ve hoş kokulu bir yağ.
Nişan
Eski Yahudiler arasında nişanlılık, hemen hemen evlilik kadar ciddi bir ilişkiydi. Nişanlılara karı koca gözüyle bakılır ve nişan bozmak neredeyse boşanmakla eşanlamlıydı.
Nöbet
bkz. saat.
Oğul
bkz. Tanrı'nın Oğlu.
Omega
Grek alfabesinin son harfi olan omega, sonu simgelemek için kullanılır.
Onbirler
Yahuda İskariyot'un ölümünden sonra İsa Mesih'in elçileri bir süre `Onbirler' olarak anıldılar. Yahuda'nın yerine Matiya seçildikten sonra elçilerden tekrar `Onikiler' diye söz edilmeye başlandı.
On Buyruk
Tevrat'ın temel ilkeleri (bkz. Tevrat, çıkış 20:1-17).
Onikiler
İsa Mesih'in on iki elçisi (havarisi).
Oruç
belli bir süre yiyecekten, içecekten kaçınma. İncil'de zamanı ve süresi kesin olarak belirtilmemiş olan oruç, gece gündüz sürdürülür.
Para bozanlar
Yahudilerin, tapınak için yarım şekel (=iki dinar) değerinde vergi ödemeleri zorunluydu. Putperestliğin işaretlerini taşıyan Roma parasını bu vergiyi ödemekte kullanmak yasaktı. Onun için, bu parayı özel bir akçeyle değiştirmek gerekiyordu. Ne var ki, para bozan kişiler bu iş için fahiş ücretler alırdı.
Pentikost günü
Grekçede Pentikost sözcüğü, `ellinci' demektir. Pentikost (ya da öbür adlarıyla Hamsin, Hasat bayramı, Turfanda bayramı), Fısıh bayramından elli gün sonra kutlanır. İsa Mesih'in göğe çıkışından sonraki Pentikost günü Tanrı, Kutsal Ruhunu, Mesih inanlılarının içinde yaşamak üzere gönderdi (bkz. Elçilerin İşleri 2).
Perde
Yahudilerin tapınağında, Tanrı'nın huzurunu temsil eden En Kutsal Yer'i Kutsal Yer'den ayıran perde. İsa Mesih'in çarmıha gerilen bedeni, ölümü anında mucizevi bir şekilde yırtılan bu perdeye benzetiliyor. çünkü İsa, kendi ölümüyle imanlıların, Tanrı'nın huzuruna girmesini sağlamıştır.
Peygamberlik etmek
peygamberlik yetisine dayanarak konuşmak, Tanrı'dan bir bildiri iletmek.
Pontiyus Pilatus
İ.S.26 ile 37 yılları arasında Roma İmparatorluğunun Yahudiye eyaletini yönetmiş olan vali.
Rab
`efendi' ya da `egemen' anlamına gelen, Baba Tanrı'ya, İsa Mesih'e ve Kutsal Ruh'a verilen bir unvan.
Rabbî
Kutsal Yasa uzmanlarına verilen ve `hocam' anlamına gelen Aramice bir unvan.
Rab'bin Sofrası
İsa Mesih'in ölümünü anmak için yapılan tören (bkz. Mat.26:26-29; Mar.14:22-25; Luk.22:15-20; 1Ko.11:23-34).
Roma vatandaşı
Eski Roma imparatorluğunun sınırları içinde yaşayan herkes Roma vatandaşı değildi. Roma vatandaşı olmanın ayrıcalıkları arasında, dayak ve çarmıh gibi utanç verici cezalardan muaf tutulma, mahkemede yapılan ağır bir suçlama karşısında İmparator'a başvurabilme hakkı vardı. Doğuştan Romalı olmayan bir kişi bu vatandaşlığı, 1) kölelikten özgür kılınarak; 2) bir ödül olarak; 3) parayla satın alarak elde edebilirdi.
Ruh
(büyük harfle yazıldığı zaman) Kutsal Ruh demektir.
Ruhsal armağanlar
Kutsal Ruh'un inanlılar topluluğunu ruhsal yönden geliştirmek için inanlılara verdiği doğaüstü yetiler.
Saat
Eski çağlarda genellikle günbatımı, yeni bir günün başlangıcı sayılırdı. Gece, on iki saate ya da `nöbet' denen üçer veya dörder saatlik zaman dilimlerine bölünmüştü. Gündüz ise gün doğuşundan başlayarak on iki saate bölünmüştü. örneğin, bu düzenlemeye göre (gündüz) altıncı saat = öğle vakti; dokuzuncu saat = saat 15:00, vb. Müjde'de belirtilen saatler bu sisteme göre düzenlenmişti. Ne var ki, bazı bilginlere göre Yuhanna yazılarında bugünkü sisteme yakın bir sistem kullandı. Bu durumda onuncu saat sabah saat 10:00 olur. Bkz. Yu.1:39.
Sadukiler
eski Yahudilerde akılcılığı savunan bir mezhep. Sadukiler, Eski Antlaşmadan yalnız Hz. Musa'nın kitaplarını kabul eder, ölümden sonraki yaşam, diriliş, cennet, cehennem kavramlarına ve cin, melek gibi doğaüstü varlıklara inanmazlardı.
Sağında (oturmak,durmak, vb.)
Eski çağlarda önemli birinin sağında oturmak en büyük onur sayılırdı. Buna göre, `Tanrı'nın sağında oturmak' demek, `Tanrı'nın huzurunda en onurlu yere sahip olmak' demektir.
Samiriyeliler
Yahudilerle bazı Filistinli halkların karışımından oluşan melez bir halk. Samiriyeliler, saf kan Yahudi olmadıklarından Yahudilerce hor görülürdü.
Sandık
bkz. antlaşma sandığı.
Seçilmiş olanlar
Tanrı'nın seçtiği kişiler, Mesih inanlıları.
Sept günü
Yahudilerin kutsal dinlenme ve tapınma günü (cuma günbatımından cumartesi günbatımına dek sürer).
Sezar
eski Roma imparatorlarına verilen bir unvan.
Sina dağı
Musa peygamberin Tanrı'dan On Buyruğu ve Tevrat'ta kaydedilen diğer yasaları aldığı yer.
Siyon
Aslında Kudüs kentinin kurulduğu tepelerden biri olan Siyon sözcüğü, mecazi anlamda `Tanrı'nın konutu', `Tanrı'nın halkı' demektir. `Siyon kızı' ise `Kudüs halkı' anlamına gelen bir deyimdir.
Sofraya oturmak
İsa Mesih'in zamanında özel bir yemeğe katılanlar, alçak bir masanın üç yanına konankanapelere uzanıp öyle yemek yerlerdi.
Sonsuz yaşam
kişinin, Tanrı'yla ruhsal bir ilişkiye girmesiyle bu dünyada başlayan ve ölümden sonra sonsuza dek devam eden yaşam (bkz. Yu.3).
Söz
bkz. Tanrı sözü.
Sunak
Tapınakta sunak denilen iki özel masa bulunurdu. Birinin üzerinde kurban kesilir, diğerinin üzerinde buhur yakılırdı.
Sunu
Tanrı'ya sunulan adak ya da armağan.
Sünnetliler
İncil'de, 1) tüm Yahudiler; 2) İsa Mesih'e inanan Yahudiler anlamındadır.
Sünnetsizler
İncil'de Yahudi olmayanlar anlamındadır. (O çağda birkaç istisnayla yalnız Yahudiler sünnet olurlardı.)
Sünnet yanlıları
oluşan ilk inanlı topluluklarında Yahudi olmayan Mesih inanlılarını sünnet olmaya zorlayan Yahudiler.
Şeytan
Tanrı'nın en büyük düşmanı, gözle görülmeyen ruhsal varlık.
Şükran duası
Yahudilerin yemek yemeden önce ettikleri dua.
Tanıklık çadırı
eski Yahudilerin taşınabilir tapınağı.
Tanrı'dan korkanlar İsa Mesih'in zamanında Yahudi soyundan olmayıp da Yahudi dinini benimsemiş ama sünnet olmamış kişiler.
Tanrı'nın doluluğu Tanrı'nın özelliklerinin tümü.
Tanrı'nın Egemenliği
Bu terim, Tanrı'nın dünya üzerinde bir kral gibi egemenlik sürdüğünü anlatır. İncil, Matta 3:2-3 ve Luka 11:20'ye göre İsa'nın dünyaya gelişiyle başlamış olan bu egemenlik, yine Matta 24 - 25'e göre İsa'nın ikinci gelişinden sonra tümüyle gerçekleşecektir. Kuşkusuz bu egemenlik, dünyasal egemenliklerden farklıdır. Onun içindir ki İsa, bu egemenliği gerçekleştirmek için savaşmayı reddeder (Yu.18:36). İncil, Romalılar 14:17'de, «Tanrı'nın Egemenliği doğruluk, esenlik ve Kutsal Ruh'ta sevinçtir» diye okuruz.
Tanrı'nın Oğlu
Tanrı'nın öz varlığından olup Tanrısal niteliklere sahip olan İsa Mesih. Tanrı'nın Oğlu terimi, kesinlikle bedensel bir ilişkiyi ifade etmez.
Tanrı sözü
1) Kutsal Yazılar;
2) İsa Mesih'in öğretileri;
3) Tanrısal özün en mükemmel açıklanışı olan İsa Mesih'in kendisi.
Tapınak
Yahudilerin Tanrı'ya tapınmak için Kudüs'te yaptığı görkemli bina. Büyük kısmı İ.ö.19 ile 9 yılları arasında tamamlanan tapınak, İ.S.70 yılında Romalılar tarafından yerle bir edildi.
Temiz
murdar sözcüğünün karşıtı; Kutsal Yasa'nın kurallarına uygun.
Tevrat
1) Tanrı'nın Musa peygambere verdiği Kutsal Yasa (şeriat);
2) Eski Antlaşma'nın bu Yasa'yı içeren ilk beş kitabı;
3) bazen de Eski Antlaşma'nın tamamı anlamında kullanılır.
Tövbe
`fikir değiştirme' anlamına gelen Grekçe bir sözcüğün karşılığı. Tövbe, günahtan ve bencillikten dönüp Tanrı'ya yönelmek anlamına gelir.
Tümen
İsa Mesih zamanında Roma ordusunun lejyon denilen ve yaklaşık 6000 erden oluşan askeri birliği.
Uluslar
bkz. diğer uluslar.
Vaftiz
sözcük anlamıyla `suyla yıkama', `suya daldırma'. İncil'deki anlamıyla vaftiz, kişinin yeni bir yaşama kavuştuğunu anlatır. Günümüzde vaftiz edilecek kişi ya suya daldırılır ya da üzerine su serpilir.
Vefasız
`ruhsal zina işleyen', yani Tanrı'ya sadık kalmayan.
Vergi görevlisi
Mesih İsa'nın zamanında Roma İmparatorluğu adına kendi halkından vergi toplayan ve bu yüzden nefret edilen Yahudi.
Yahudiye
1) Roma İmparatorluğu zamanında Filistin'in güney kısmından oluşan eyalet.
2) Bu eyaletle birlikte Yahudilerin çok sayıda bulunduğu komşu eyaletlerin topraklarının tümü.
Yakılmalık adak
Tanrı'ya kurban edildikten sonra yakılan hayvan (bkz. Tevrat, Levililer 1).
Yardımcı
İncil'in Yuhanna kısmında Grekçedeki `Paraklitos' sözcüğünün karşılığı. Kutsal Ruh'un unvanlarından biri olan Paraklitos, ayrıca `Tesellici' ya da `öğütçü' diye çevrilebilir.
Yasa
bkz. Kutsal Yasa.
Yeni Antlaşma
Tanrı'nın, Mesih'in akıttığı kendi kanı sayesinde insanları kurtarmak üzere yaptığı antlaşma ve bu antlaşmayı ayrıntılarıyla anlatan kitap. Tanrı'nın esiniyle yazılan ve İncil olarak da bilinen Yeni Antlaşma (Yeni Ahit ya da Ahd-i Cedid), Kutsal Kitab'ın ikinci kısmını oluşturur.
Yıkıcı iğrenç şey
İlk defa Tevrat, Danyal 9:27'de sözü edilen `yıkıcı iğrenç şey' çeşitli anlamlara gelebilir:
1) İ.ö.167 yılında Antiokus Epifanis tarafından Yahudilerin Kudüs'teki tapınağında dikilen put;
2) İ.S.70 yılında Yahudiye'de büyük tahribat yapan Roma ordusu;
3) gelecekte Tanrı'ya baş kaldıracak olan Mesih-karşıtı.
Yurtseverler
aşırı milliyetçi, eski bir Yahudi partisi.
Yüksek Kurul
Antik çağda Yahudilerin milli meclisi olan ve Sanhedrin olarak bilinen Yüksek Kurul, başkâhinler, ihtiyarlar ve din bilginlerinden oluşurdu.
Zebur
bkz. Mezmurlar.
Zufa otu
dinsel ayinlerde kişi ya da eşya üzerine su, kan, vb. serpmek için dalları demet halinde kullanılan, bugünkü adı kesin olarak bilinmeyen bir bitki türü (muhtemelenoriganum syriacum).



Başlangıç