Markos
MARKOS'A GİRİŞ
Genel bakış: Her ne kadar yazar adını vermese de elçileri izleyen ilk inanlı yazarların tümü Markos'u bu kitabın yazarı kabul ederler. Tarihçi Evsebyus, Papias'ın İ.S. 140 yıllarında yazdıklarından şu alıntıyı yapıyor: «Petrus'un çevirmeni olan Markos, Petrus'la birlikte dolaşmış ve onun hatırladıklarının tümünü titiz bir şekilde yazıya geçirmiştir.» Eldeki kanıtlar, Markos'un bu kitabı İtalya'da yazdığını gösteriyor. O sırada Pavlus ve Petrus Müjde'yi Roma'da yaymakla meşguller. Bu da İ.S. 50'li yılların sonlarına ya da 60'lı yıllara rastlıyor. Markos'un Yahudi geleneklerini açıklama ihtiyacını duyması da (7.:3-4; 15.:42-3) kitabın İtalya'da yazıldığı varsayımına uygun düşüyor.
Markos'un adı İncil'de birkaç kez geçiyor. Mar.14:51-52 ayetlerinde sözü edilen genç adam Markos olabilir. İlk inanlılar, ölüm kalım mücadelesi verirlerken bile (Elç.12:12) Markos'un annesi Meryem'in evinde buluşuyorlardı. Markos, Barnaba'nın yeğeniydi (Kol.4:10). Bu da Barnaba ile Pavlus'un onu önce Antakya'ya (Elç.12:25), ardından ilk yolculuklarında da (13.:5) neden yanlarında götürdüklerini az da olsa açıklar. Markos daha sonra onlardan ayrılır (13.:13). Bu nedenle Pavlus ikinci yolculukta onu yanına almak istemez. Pavlus ile Barnaba arasında bu konuda öyle şiddetli bir anlaşmazlık baş gösterir ki, sonunda yolları ayrılır ve Barnaba Markos'la birlikte Kıbrıs'a gider (15.:37-39). Daha sonra ilişkileri düzelir. Nitekim Markos'u tekrar Pavlus'la birlikte görüyoruz1. Petrus da Markos'tan övgüyle söz eder (1Pe.5:13).
Kitabın içeriği: Markos'un kitabı, İsa'nın yaşamını anlatan İncil'in ilk dört kitabı arasında en kısa olanıdır. İsa'nın ne doğumundan, ne soy ağacından, ne de çocukluğundan söz eder. Öğretiye daha az ağırlık verir. Örneğin Matta'da 21, Luka'da 26 benzetmeye karşılık Markos'ta sadece 9 benzetme vardır. Markos daha çok İsa'nın yaptıklarını yazıyor. Kısa ve öz yazar (birinci bölümde ne denli çok sayıda olayın anlatıldığına bakın). Anlatım canlı ve hareketlidir. Markos, diğer yazarlara oranla belirli bazı olayları daha ayrıntılı yazar2. Dikkatini, özellikle insanların İsa'ya gösterdiği ilginin üzerinde yoğunlaştırır3.
Kitabın konusu 1:1'de yalın bir şekilde açıklanır: «Tanrı'nın Oğlu İsa Mesih'le ilgili müjdenin başlangıcı.» Gerçekte Markos, İsa'yı Tanrı Oğlu4, İnsanoğlu5 ve Yahudilerin uzun zamandır bekledikleri kurtarıcı-kral olan Mesih6 diye tanıtır. Ne var ki İsa, Yahudilerin beklediği kurtarıcıdan çok farklıdır. Şöyle diyor İsa: «İnsanoğlu hizmet edilmeye değil, hizmet etmeye ve canını birçokları uğruna fidye olarak vermeye geldi» (10.:45). Böylece İsa durup dinlenmeden gezer ve öğretisini yayar, hastaları iyileştirir. Yaptığı mucizelerle kimliğini ve öğretisinin geçerliliğini kanıtlayarak7 kalabalıkları peşinden sürükler. Ama görevinin bu döneminde, kendisini tanıyanları sık sık uyararak kendisiyle ve mucizeleriyle ilgili haberleri yaymalarını engellemeye çalışır8. Dikkatini daha çok seçtiği kişileri eğitmeye verir9. Konuşmalarında, onu izlemenin bedelini10, imanı11 ve Tanrı'nın Egemenliğini12 durmadan vurgular. Eylemleri önemli tepkilere yol açar. Bir yandan kötü ruhlara meydan okur, onları kovar13, öte yandan Yahudi dininin ileri gelenleriyle çatışır14. Bu din önderlerinin kışkırtmasıyla gerçekleşecek ölümünden ve dirilişinden sık sık söz eder15.
Kitabın neredeyse dörtte biri İsa'nın ölümünü ve dirilişinianlatır.
Ana hatlar:
Mar.1:1-13 İsa'nın ortaya çıkışı
Mar.1:14-9:50 İsa'nın Celile ve çevresindeki faaliyetleri
Mar.10:1-52 İsa'nın Kudüs'e giderken yolda öğrettikleri
11:1-16:20 Kudüs'teki son günler
Kaynak ayetler:
1Kol.4:10; 2Ti.4:11; Flm.23-24
2örn: Mar.3:20-21; Mar.5:3-6,25-27
3örn: Mar.6:51; Mar.7:37; Mar.9:15
4Mar.1:1,11; Mar.3:11; Mar.5:7; Mar.9:7; Mar.12:1-11; Mar.14:61-62; Mar.15:39
5Mar.1:10-11,28; Mar.8:31,38; Mar.9:9-12,31; Mar.10:32-33,45; Mar.13:26; Mar.14:21,41,62
6Mar.1:1; Mar.8:29; Mar.9:41; Mar.12:35; Mar.14:61
7örn: Mar.1:25-28; Mar.2:5-12; Mar.4:39-41; Mar.6:47-51
8örn: Mar.1:37-38,43-45; Mar.5:43; Mar.7:36; Mar.8:30
9örn: Mar.1:16-20; Mar.3:11-19; Mar.4:10-12,34; Mar.8:27-33; Mar.13:3-36 Mar.16:7,9-18
10Mar.8:34-38; Mar.9:33-37; Mar.10:28-31,35-45
11Mar.1:15; Mar.2:5; Mar.4:40; Mar.5:34,36; Mar.9:23-24; Mar.10:52; Mar.11:22-26; Mar.16:11-18
12Mar.1:15; Mar.4:11,26-32; Mar.9:1; Mar.10:14-15,24-27; Mar.12:34; Mar.14:25
13Mar.1:23-27,32-34,39; Mar.3:11-19; Mar.5:2-20; Mar.6:7; Mar.7:25-30; Mar.9:17-29
14örn: Mar.3:2-6,22-30; Mar.7:1-13; Mar.11:18,27-33; Mar.12:1-13,38-39; Mar.14:1,43-65
1518:31; 9:9; 10:32-34,45; 14:8
1. Bölüm
Vaftizci Yahya'nın gelişi
(Mat.3:1-12; Luk.3:1-18; Yu.1:19-28)
Tanrı'nın Oğlu İsa Mesih'le ilgili müjdenin başlangıcı.
2Yeşaya peygamberin kitabında şöyle yazılmıştır:
«Bak, habercimi senin önünden gönderiyorum;
o senin yolunu hazırlayacak.»
3«Çölde yükselen ses,
`Rab'bin yolunu hazırlayın,
geçeceği patikaları düzleyin' diyor.»
4Böylece Vaftizci Yahya çölde ortaya çıktı. İnsanları, günahlarının bağışlanması için tövbe edip vaftiz olmaya çağırıyordu. 5Bütün Yahudiye halkı ve Kudüslülerin hepsi ona geliyor, günahlarını itiraf ediyor, onun tarafından Şeria nehrinde vaftiz ediliyordu.
6Yahya'nın deve tüyünden giysisi, belinde deriden kuşağı vardı. Çekirge ve yaban balı yerdi. 7Şu haberi yayıyordu: «Benden sonra benden daha güçlü Olan geliyor. Eğilip O'nun çarıklarının bağını çözmeye bile layık değilim. 8Ben sizi suyla vaftiz ettim, ama O sizi Kutsal Ruh'la vaftiz edecektir.»
İsa görevine başlıyor
(Mat.3:13-4Mat.3:22; Luk.3:21-22; 4Luk.3:1-15; 5Luk.3:1-11)
9O günlerde Celile'nin Nasıra kentinden çıkıp gelen İsa, Yahya tarafından Şeria nehrinde vaftiz edildi. 10Tam sudan çıkarken, göklerin yarıldığını ve Ruh'un güvercin gibi kendi üzerine indiğini gördü. 11Göklerden, «Sen benim sevgili Oğlumsun, senden hoşnudum» diyen bir ses geldi.
12O an Ruh, İsa'yı çöle gönderdi. 13İsa çölde kaldığı kırk gün boyunca Şeytan tarafından sınandı. Yabani hayvanlar arasındaydı ve melekler O'na hizmet ediyordu.
14Yahya'nın tutuklanmasından sonra İsa, Tanrı'nın müjdesini duyura duyura Celile'ye gitti. 15«Zaman doldu» diyordu, «Tanrı'nın Egemenliği yaklaştı. Tövbe edin, Müjde'ye inanın!»
16İsa, Celile gölünün kıyısından geçerken, göle ağ atmakta olan Simun ile kardeşi Andreya'yı gördü. Bu adamlar balıkçıydı. 17İsa onlara, «Ardımdan gelin, sizleri insan tutan balıkçılar yapacağım» dedi. 18Onlar da hemen ağlarını bırakıp O'nun ardından gittiler. 19Oradan biraz ileri gidince Zebedi'nin oğulları Yakup'la Yuhanna'yı gördü. Kayıkta ağlarını onarıyorlardı. 20İsa hemen onları çağırdı. Onlar da babaları Zebedi'yi işçilerle birlikte kayıkta bırakarak İsa'nın ardından gittiler.
İsa kötü ruhları kovuyor, hastaları iyileştiriyor
21Kefernahum'a girdiler. Sept günü olunca İsa hemen havraya girip ders vermeye başladı. 22Halk O'nun öğretişine şaşıp kaldı. Çünkü onlara din bilginleri gibi değil, yetkili biri gibi ders veriyordu. 23-24Tam o sırada havralarında bulunan ve kötü ruha tutsak olan bir adam, «Ey Nasıralı İsa, bizden ne istiyorsun?» diye bağırdı. «Bizi mahvetmeye mi geldin? Senin kim olduğunu biliyorum, Tanrı'nın Kutsalısın sen!»
25İsa, «Sus, çık o adamdan!» diyerek kötü ruhu azarladı. 26Kötü ruh adamı sarstı ve büyük bir çığlık atarak içinden çıktı.
27Herkes şaşıp kaldı. Birbirlerine, «Bu nasıl şey?» diye sormaya başladılar. «Yepyeni bir öğreti! Kötü ruhlara bile yetkiyle buyruk veriyor, onlar da sözünü dinliyorlar.» 28Böylece İsa'yla ilgili haberler, tüm Celile bölgesinin her yerine hızla yayıldı.
29İsa havradan çıkar çıkmaz, Yakup ve Yuhanna ile birlikte Simun ve Andreya'nın evine gitti. 30Simun'un kaynanası ateşler içinde yatıyordu. Durumu hemen İsa'ya bildirdiler. 31O da hastaya yaklaştı, elinden tutup kaldırdı. Kadının ateşi düştü ve kendisi onlara hizmet etmeye başladı.
32Akşam olup güneş batınca, bütün hastaları ve cine tutsak olanları İsa'ya getirdiler. 33Bütün kent halkı kapıya toplanmıştı. 34İsa, çeşitli hastalıklara yakalanmış birçok kişiyi iyileştirdi, birçok cini kovdu. Cinlerin konuşmasına izin vermiyordu. Çünkü onlar kendisinin kim olduğunu biliyorlardı.
35Sabah çok erkenden, ortalık henüz ağarmadan İsa kalktı, evden çıkıp ıssız bir yere gitti, orada dua etmeye başladı. 36Simun ile yanındakiler İsa'yı aramaya çıktılar. 37O'nu bulunca, «Herkes seni arıyor!» dediler.
38İsa onlara, «Başka yerlere, yakındaki kasabalara gidelim» dedi. «Oralarda da Tanrı sözünü duyurayım. Bunun için çıkıp geldim.» 39Böylece havralarında Tanrı sözünü duyurarak ve cinleri kovarak tüm Celile bölgesini dolaştı.
İsa bir cüzamlıyı iyileştiriyor
40İsa'ya cüzamlı biri geldi, diz çöküp O'na şöyle yalvardı: «Eğer istersen beni temiz kılabilirsin.»
41Yüreği sızlayan İsa, elini uzatıp adama dokundu, «İsterim, temiz ol!» dedi. 42Adam hemen o anda cüzamdan kurtulup tertemiz oldu.
43İsa onu sıkıca uyararak derhal yanından uzaklaştırdı. 44«Sakın kimseye bir şey söyleme!» dedi. «Git, kâhine görün ve cüzamdan temizlendiğini herkese kanıtlamak için Musa'nın buyurduğu adakları sun.»
45Ne var ki, adam çıkıp gitti, olayla ilgili haberi her tarafa yayıp duyurmaya başladı. Öyle ki, İsa artık hiçbir kente açıkça giremez oldu. Ancak dışarıda, ıssız yerlerde kalıyordu. Ve halk her yerden O'na akın ediyordu.