Luka

LUKA

GİRİŞ

Yazar Luka'ya İ.S. yaklaşık 59-63 yıllarında esinlenen bu kitap, Mesih inancının başlaması ve gelişmesiyle ilgili ilk yazıdır. İkincisi Habercilerin İşleri'dir.Yazma yeteneği çok güçlü olan bu doktor-tarihçi, Mesih'in insanlığın kurtarıcısı olarak dünyaya gelişini ve açıkladığı inancın yayılışını kaleme aldı. Amacı okuyucunun imanına tarihsel temel ve kanıt sağlamaktı. Bunu önsözüyle belirtiyor ve yazdıklarını Teofilos adlı ileri gelen birine sunuyor (1:1-4). Luka Haberci Pavlus'a gezilerinde yol arkadaşlığı yapmış, onun deneyimlerini de kaleme almıştır (Ha.İş.16:10; Kol.4:14; Flm.24; 2Ti.4:11).

Luka İsa'nın yaşam öyküsünü çok yönlü inceliğiyle dile getiriyor. Bu ana konuya eğilerek, okuyucuyu Mesih'in yeryüzündeki bedeni olan inanlılar topluluğunun doğuşuna doğru ilerletiyor. İsa'yı yetkin insan olarak tanıtan Luka'nın temel konusu Rab'bin kurtuluş sağlayan Sevindirici Haberi'dir (4:17-19; 19:10). Burada Tanrı insanlığı kurtarmaya gelen kurtarıcıdır (22:19,20). Engin yüreklileri yükselten, açları güzel şeylerle doyuran O'dur (1:52,53). Luka İsa'nın on dokuz mucizesine değinir.

Ana Hatlar
1:1-4:13             Giriş ve İsa'nın gelişi
4:14-9:50          İsa'nın Galile ve çevresindeki hizmeti
9:51-19:28         İsa'nın Yahuda'daki hizmeti
19:29-23:55       İsa'nın çarmıha gerilmesiyle ilgili olaylar
24:1-53              İsa'nın dirilişinden sonraki olaylar

1Saygıdeğer Teofilos, aramızda yaşanan olayları birçok kişi sırasıyla anlatmayı amaç edinerek derlemeye koydu.

²Başlangıçtan beri Tanrısal sözün görgü tanığı ve görevlisi olanların bize bildirdikleri gibi,

³tüm olayları baştan beri inceden inceye izleyen biri olarak, sırasıyla sana yazmayı uygun buldum.

⁴Öyle ki, sana bildirilen konularla ilgili gerçeği bilesin.

Zekeriya'ya Bildirilen Haber

⁵Yahudiye Kralı Herodes'in günlerinde, Aviya'nın kâhinler sınıfından Zekeriya adında bir kâhin vardı. Eşi Elizabet de Harun soyundandı.

⁶Her ikisi de Tanrı önünde doğru kişilerdi. Rab'bin tüm buyrukları ve kuralları uyarınca kusursuz bir yaşam sürerlerdi.

⁷Ne var ki, çocukları olmamıştı. Çünkü Elizabet kısırdı; üstelik her ikisinin de yaşı ilerlemişti.

⁸Kendi sınıfı görev yaptığı dönemde, Zekeriya Tanrı önünde kâhinlik etmekteydi.

⁹Kâhinlik kuralları uyarınca, Rab'bin Tapınağına girip buhur sunma kurası ona düştü.

¹⁰Buhur yakıldığı sırada bütün halk topluluğu dışarıda dua ediyordu.

¹¹Tanrı'nın bir meleği buhur sunağının sağında durarak Zekeriya'ya göründü.

¹²Meleği görünce Zekeriya sarsıldı, korkudan içi titredi.

¹³Ama melek, "Korkma, Zekeriya" dedi, "Çünkü duan işitildi. Eşin Elizabet sana bir oğul doğuracak, adını Yahya koyacaksın.

¹⁴"Sana sevinç ve kıvanç getirecek. Onun doğumuna çok kişi sevinecek.

¹⁵Çünkü Rab'bin önünde yüce bir kişi olacak. 'Şarap ve alkollü içki kullanmayacak.' Daha annesinin karnındayken Kutsal Ruh'la dolacak.

¹⁶İsrailoğulları'ndan birçoğunu Tanrıları Rab'be döndürecek.

¹⁷Babaların yüreklerini çocuklara, söz dinlemezleri doğru kişilerin anlayışına döndürmek, Rab'be hazırlanmış bir halk yetiştirmek için O'nun önünde, ruh ve güç bakımından İlyas Peygamber gibi yürüyecek.' "

¹⁸Zekeriya meleğe sordu: "Bunu nasıl bileceğim? Ben yaşlı bir adamım, eşim de yaşlandı."

¹⁹Melek, "Ben Tanrı'nın katında duran Cebrail'im" diye yanıtladı, "Sana bunu söylemeye ve Sevindirici Haber'i müjdelemeye gönderildim.

²⁰Şu anda dilin tutulacak ve bunlar oluncaya dek hiç konuşamayacaksın. Çünkü belirlenen zamanda yerine gelecek olan bu sözlerime iman etmedin."

²¹Halk Zekeriya'yı bekliyordu. Tapınağın kutsal bölümünde neden bu denli uzun kaldığını merak ediyorlardı.

²²Zekeriya dışarıya çıkınca onlara bir şey söyleyemedi. Onun tapınağın kutsal bölümünde bir görüm görmüş olduğunu anladılar. Zekeriya onlarla işaretlerle konuştu. Dili tutuk kaldı.

²³Görev süresi son bulunca evine gitti.

²⁴Bir süre sonra eşi Elizabet gebe kaldı. Beş ay evine kapandı.

²⁵"Rab halimi gördü, insanlar arasında utancımı kaldırmak için bana bu iyiliği yaptı" diyordu.

Meryem 'e Bildirilen Haber

²⁶Altıncı ay melek Cebrail Tanrı tarafından Galile'de Nasıra Kenti'ne,

²⁷Davut soyundan Yusuf adlı biriyle nişanlı erden bir kıza gönderildi. Erden kızın adı Meryem'di.

²⁸Melek ona geldi, "Selam, ey kayra* bulan!" dedi, "Rab seninledir."
* Tanrı'nın insana hak edilmeden ettiği iyilik, inayet.

²⁹Bu söz üzerine Meryem şaşırdı, böyle bir selamın ne anlama gelebileceğini düşündü.

³⁰Melek, "korkma, Meryem" dedi, "çünkü Tanrı'nın kayrasına kavuştun.

³¹İşte gebe kalıp bir oğul doğuracak, adını İsa* koyacaksın.
* Yehoşua: 'Tanrı kurtarır anlamında kullanılan İbranice* adın kısaltılmışı İsa'dır.

³²"'O ulu olacak ve kendisine En Yüce Olan'ın Oğlu denecek. Rab Tanrı O'na atası Davut'un tahtını verecek.

³³Yakup’un evi* üzerinde sonsuza dek hükümran olacak. Hükümranlığının hiç sonu gelmeyecek.' "
* İsrailliler'in atası Yakup.

³⁴Meryem meleğe sordu: "Bu nasıl olabilir ki? Çünkü ben erden* bir kızım."
*Bakire.

³⁵Melek, "Kutsal Ruh üzerine gelecek, Yüce Olan'ın gücü sana gölge salacak" diye yanıtladı, "Bu nedenle, doğacak olan kutsal kişiye Tanrı Oğlu denecek.

³⁶İşte akraban Elizabet, o da yaşlıyken bir oğula gebe kaldı. Kısır diye bilinen bu kadın altıncı ayındadır.

³⁷Çünkü Tanrı katında olanaksız hiçbir şey yoktur."

³⁸Meryem, "Ben Rab'bin kuluyum" dedi, "Benim için dediğin gibi olsun." Bunun üzerine melek onun yanından ayrıldı.

Meryem Elizabet'e Gidiyor

³⁹O günlerde Meryem Yahuda'nın dağlık bölgesindeki bir kasabaya gitmek üzere aceleyle yola çıktı.

⁴⁰Zekeriya'nın evine girip Elizabet'i selamladı.

⁴¹Elizabet Meryem'in selamını duyar duymaz, rahmindeki çocuk sıçradı. Elizabet Kutsal Ruh'la doldu.

⁴²Yüksek sesle, "Sen kadınlar arasında kutsanmış birisin" dedi, "Rahminin ürünü de kutsanmıştır.

⁴³Nasıl oldu da Rabbim'in annesi bana geldi!

⁴⁴İşte selamını duyar duymaz, rahmimdeki çocuk sevinçle sıçradı.

⁴⁵Rab'bin kendisine bildirdiği sözlerin doğru çıkacağına iman eden kadın mutludur."

Meryem 'in Ezgisi

⁴⁶Meryem şöyle dedi: "Canım Rab'bi yüceltir

⁴⁷Ve ruhum Kurtarıcım Tanrı'da kıvanç bulur.

⁴⁸Çünkü O alçakgönüllü kulunun durumunu gördü. İşte bundan böyle bütün kuşaklar bana mutlu diyecekler.

⁴⁹Çünkü güçlü Tanrı benim için yüce işler yaptı. O'nun adı kutsaldır.

⁵⁰Merhameti kuşaktan kuşağa kendisinden korkanların üzerindedir.

⁵¹Bileğiyle güçlü işler yaptı. Yüreklerinde kibirli düşünceler kuranları darmadağın etti.

⁵²Güçlü kişileri tahtlarından aşağı indirdi. Küçük görülenleri yükseltti.

⁵³Açları güzel şeylerle doyurdu, varlıklıları bomboş gönderdi.

⁵⁴Merhametini anımsayarak kulu İsrail'i destekledi.

⁵⁵Atalarımıza -İbrahim'e ve soyuna- verdiği bu söz sonsuzluk boyuncadır."

⁵⁶Meryem yaklaşık üç ay Elizabet'le kaldı, sonra evine döndü.

Yahya'nın Doğumu

⁵⁷Elizabet'in doğurma zamanı gelince, dünyaya bir oğul getirdi.

⁵⁸Komşularıyla akrabaları Rab'bin ona ne denli merhamet ettiğini duyunca onunla birlikte sevindiler.

⁵⁹Sekizinci gün çocuğu sünnet etmeye geldiler. Ona babası Zekeriya'nın adını koymak istediler.

⁶⁰Ama annesi, "Hayır, adı Yahya olacak" dedi.

⁶¹Onlar, "Akrabaların içinde bu adı taşıyan kimse yok!" dediler.

⁶²Bunun üzerine çocuğa hangi adı koymak istediğini işaretle babasına sordular.

⁶³Zekeriya bir taş levha istedi ve, "Adı Yahya'dır" diye yazdı. Herkes şaşıp kaldı.

⁶⁴O anda Zekeriya'nın ağzı açıldı, dili çözüldü. Tanrı'yı yücelten sözler söyledi.

⁶⁵Komşuların hepsini korku sardı. Bütün bunlar Yahudiye'nin tüm dağlık bölgesinde konuşulmaya başlandı.

⁶⁶Olayı duyanların hepsi, "Nasıl bir çocuk olacak bu" diye düşünüyorlardı. Çünkü Rab'bin eli Yahya ileydi.

Zekeriya'nın Peygamberlik Ezgisi

⁶⁷Yahya'nın babası Zekeriya Kutsal Ruh'la doldu ve şöyle peygamberlik etti:

⁶⁸"İsrail'in Tanrısı Rab'be övgüler olsun. Çünkü halkının yardımına gelip onları kurtardı.

⁶⁹Kulu Davut'un evinden bizlere güçlü bir kurtarıcı çıkardı.

⁷⁰Çok öncelerden kutsal peygamberlerinin ağzından,

⁷¹Düşmanlarımızdan ve bize kin besleyenlerin tümünün elinden bizi kurtaracağını,

⁷²Atalarımıza merhamet ederek kutsal antlaşmasını anımsayacağını bildirdi.

⁷³Atamız İbrahim'e bize neler sağlayacağına ilişkin ant içti.

⁷⁴Düşmanlarımızın elinden kurtulup korkusuzca kendisine tapınmamızı,

⁷⁵O'nun önünde yaşamımızın tüm günlerinde kutsal ve doğru olmamızı sağlayacağına ant içti.

⁷⁶Sen de, ey çocuk, Yüce Olan'ın peygamberi diye çağrılacaksın. Çünkü Rab'bin önünden O'nun yollarını hazırlamaya,

⁷⁷O'nun halkına, günahlarının bağışlanması için kurtuluş haberi vermeye gideceksin...

⁷⁸Tanrımız'ın sınırsız merhametiyle yücelerden üzerimize güneş doğacak,

⁷⁹Karanlıkta ve ölümün gölgesinde oturanlara parlayacak, ayaklarımızı esenlik yoluna yöneltecek."

⁸⁰Yahya gelişiyor, ruhça güçleniyordu. İsrail'e görüneceği güne dek çöllerde kaldı.

1:15 Say.6:3; Hak. 13:4,5; 1Sa.1:11.

1:17 Mal.3:1; 4:5,6.

1:33 Mik.4:7; Dan.7:14.

1:35 Çık.13:12.

1:37 Yâr.18:14.

1:46 1Sa.2:1-10.

1:48 1Sa.1:11; Mez.113:5,6.

1:49 Mez.1 11:9.

1:50 Mez.103:13,17.

1:51 Mez.89:10; 2Sa.22:28.

1:52 Mez. 147:6; Eyü. 12:19; 5:11; 1Sa.2:7.

1:53 1Sa.2:5; Mez.34:10; 107:9.

1:54 Yşa.41:8; Mez.98:3-1:55 Mik. 7:20; Yar.17:7; 18:18; 22:17.

1:68 Mez.41:13; 72:18; 106:48; 111:9.

1:69 1Sa.2:10; Mez.132:17; 18:2.

1:71 Mez.106:10.

1:72 Mez. 105:8; 106:45; Yar. 17:7; Lev.26:42.

1:73 Yar.22:16,17;Mik.7:20.

1:76 Mal.3:1.1:79 Yşa.9:2; 58:8.