Yuhanna
YUHANNA'YA GİRİŞ
Kitabın özelliği: Bu kitabın yazarı, «İsa'nın sevdiği öğrenci»dir (Yu.21:20-24). İreneyus gibi elçilerden sonra gelen ilk inanlı yazarlar, bu kitabı Elçi Yuhanna'nın yazdığını belirtirler. Bu arada hemen hatırlatalım ki, İreneyus, bizzat Yuhanna'nın öğrencisi Polikarp tarafından eğitilmişti. İsa'nın, özel birkaç durumda yanına sadece Petrus, Yakup ve Yuhanna'yı almış olması da ilginçtir1. Sevilen öğrenci, herhalde İsa'ya en yakın olan bu öğrencilerden biridir. Söz konusu kişi Petrus olamaz (Yu.21:7); Yakup ise daha önce şehit edilmişti (Elç.12:2). Geriye bir tek Yuhanna kalıyor. Böylece Yuhanna bu kitabın en olası yazarı durumundadır. Aynı zamanda kendi adıyla anılan üç mektupla Esinleme kitabının da yazarıdır.
Yuhanna'nın kitabı farklı konuları vurgular. İsa'nın doğumunu anlatarak başlayacağına, İsa'nın başlangıçtan beri Tanrı'yla birlikte bulunmuş, beden alıp aramızda yaşamış olan Tanrı Sözü olduğunu açıklamakla başlar (Yu.1:1-18). Kitapta daha az sayıda mucizeden söz edilir ve bunlar İsa'nın bildirisini doğrulayan belirtiler diye anılır. Yuhanna'nın kitabında birkaç yerde örnekten söz edilmekle beraber (Yu.10:6; Yu.16:25), benzetme sözcüğü hiç geçmez. Bunların yerine İsa'nın konuşmalarına yer verilir. Yuhanna Celile'de geçen olayların ancak bir bölümünü anarken Kudüs'te geçen olaylara daha çok yer verir. İsa'nın, tutuklanmasından önceki son gece anlattıkları (13-16 bölümleri) ve 17. bölümdeki duası bunların en önemlileridir. İsa'nın ölüp dirildikten sonra izleyicilerine birkaç kez görünmesine bu kitapta daha çok yer verilir (20 ve 21).
Amaç ve içerik: Yuhanna'nın farklı yaklaşımı hiç de şaşırtıcı değildir. Bizzat kendisi şöyle diyor: «İsa, öğrencilerinin önünde, bu kitapta yazılı olmayan başka birçok mucizeler yaptı. Ne var ki bunlar, İsa'nın, Tanrı Oğlu Mesih olduğuna iman edesiniz ve iman ederek O'nun adıyla yaşama kavuşasınız diye yazılmıştır» (Yu.20:30-31). Görülüyor ki, iman konusu güçlü bir biçimde vurgulanıyor2. Dinleyicilerin İsa'ya gösterdikleri ilgi, iman edip etmemeleriyle ölçülüyor3. Sonsuz yaşam konusu ayrıca vurgulanıyor4. İsa diyor ki, «Ben, insanlar yaşama, bol yaşama sahip olsunlar diye geldim» (Yu.10:10) ve «Sonsuz yaşam, tek gerçek Tanrı olan seni ve gönderdiğin İsa Mesih'i tanımalarıdır» (Yu.17:3).
Kitapta üzerinde durulan diğer bir konu, çoğu kez `Yahudiler' diye geçen Yahudi önderlerin dinmeyen karşı koymalarıdır5. Nitekim İsa'nın çarmıha gerilmesini isteyenler de bu önderler oldu.
Bununla birlikte kitabın ana amacı, İsa'nın kim olduğunu açıklamaktır. İsa'ya `Söz'6, `Mesih'7, `Tanrı Oğlu'8, `İnsanoğlu'9 ve daha birçok unvan10 verilir. İsa-Baba Tanrı ilişkisi konusundaki öğreti bu açıklamalarla içiçedir11. İsa bu kitapta 109 kez Tanrı'yı `Baba' diye anar. 23 kez de Tanrı'dan, `beni gönderen' diye söz eder. İsa'nın Baba'ya dönmesinden sonra inanlılara gönderilen Kutsal Ruh'la12 ilgili öğretiyi de anmalıyız. Bundan başka İsa Tanrı'yla inanlılar arasındaki harikulade ilişkilerden söz eder13. Bu konuda şöyle diyor: «Beni seven sözüme uyar, Babam da onu sever. Biz de ona gelir, onunla birlikte yaşarız» (Yu.14:23).
Ana hatlar:
Yu.1:1-18 Giriş
Yu.1:19-51 Vaftizci Yahya ve İsa'nın ilk öğrencileri
Yu.2:1-11:57 İsa'nın konuşmaları ve yaptığı mucizeler
Yu.12:1-19:42 İsa'nın ölümünden önceki son haftası
Yu.20:1-21:25 İsa'nın dirilişinden sonra izleyicilerine görünmesi
Kaynak ayetler:
1 Mat.17:1; Mar.5:37; Mar.14:33
2örn. Yu.1:7,12; Yu.3:15-18,36; Yu.5:24; Yu.6:29,47; Yu.7:38-39; Yu.8:24; Yu.11:25-27; Yu.14:1,10-12; Yu.16:27
3Yu.2:11,23; Yu.4:39-42,53; Yu.7:31; Yu.8:30; Yu.10:42; Yu.11:45; Yu.12:11
4Yu.1:4; Yu.3:15-16,36; Yu.4:14; Yu.6:27,32-35,40,47-54,63,68; Yu.10:28; Yu.11:25-26; Yu.12:25,50; Yu.14:6; Yu.17:2-3; Yu.20:31
5Yu.5:15-18; Yu.7:32; Yu.8:57-59; Yu.9:22; Yu.10:33-39; Yu.11:47-57; bölüm 18 ve 19
6Yu.1:1-18; ayrıca bkz. Yu.3:32-36; Yu.6:48; Yu.7:46; Yu.8:26-32; Yu.12:44-50; Yu.14:24-26; Yu.18:37
7Yu.1:41; Yu.11:27; Yu.20:31
8Yu.1:34,49; Yu.3:16-18; Yu.5:18; Yu.11:4,27; Yu.19:7; Yu.20:28
9Yu.1:51; Yu.3:13-15; Yu.5:27; Yu.6:27,53,62; Yu.8:28; Yu.12:23
10Yu.1:29; Yu.4:42; Yu.6:35; Yu.8:12; Yu.10:7-18; Yu.11:25-27; Yu.14:6; Yu.15:1-8; Yu.18:36-37
11Yu.3:16-21; Yu.5:18-37; Yu.6:32-46; Yu.8:16-19,25-29,42,49-55; Yu.10:30,36-38; Yu.12:44-50; Yu.13:3; Yu.14:7-14; Yu.15:9-10; Yu.16:27-28; Yu.17:1-26
12Yu.1:32-33; Yu.3:5-8; Yu.4:23-24; Yu.6:63; Yu.7:39; Yu.14:16-17,25-26; Yu.15:26; Yu.16:7-14; Yu.20:22
13Yu.1:12-13; Yu.3:5-8; Yu.7:38-39; Yu.8:31-36; Yu.10:7-15,26-30; Yu.12:24-26; Yu.13:1-17,20,34-35; Yu.14:1-27; Yu.15:1-21; Yu.16:1-28; Yu.17:1-26; Yu.20:17,20-23
1. Bölüm
Başlangıçta Söz vardı
Başlangıçta Söz vardı. Söz Tanrı'yla birlikteydi[a] ve Söz Tanrı'ydı. 2Başlangıçta O, Tanrı'yla birlikteydi[b]. 3Her şey O'nun aracılığıyla var oldu, var olan hiçbir şey O'nsuz olmadı. 4Yaşam O'ndaydı ve yaşam insanların ışığıydı. 5Işık karanlıkta parlar ve karanlık onu alt edememiştir.[c]
6Tanrı'nın gönderdiği Yahya adlı bir adam ortaya çıktı. 7O, tanıklık için, ışığa tanıklık etsin ve herkes onun aracılığıyla iman etsin diye geldi. 8Kendisi o ışık değildi, ama ışığa tanıklık etmeye geldi. 9Dünyaya gelen, her insanı aydınlatan gerçek ışık vardı. 10O, dünyadaydı, dünya O'nun aracılığıyla var oldu, ama dünya O'nu tanımadı. 11Kendi yurduna geldi, ama kendi halkı O'nu kabul etmedi. 12Ancak, kendisini kabul edip adına iman edenlerin hepsine Tanrı'nın çocukları olma hakkını verdi. 13Onlar ne kandan, ne bedenin isteğinden, ne de insanın isteğinden doğdular; tersine, Tanrı'dan doğdular.
14Söz insan[ç] olup aramızda yaşadı. Biz de O'nun yüceliğini, Baba'dan gelen, lütuf ve gerçekle dolu olan biricik Oğul'un yüceliğini gördük. 15Yahya O'na tanıklık etti. Yüksek sesle şöyle dedi: «`Benden sonra gelen benden üstündür. Çünkü O benden önce vardı' diye sözünü ettiğim kişi budur.»
16Nitekim hepimiz O'nun doluluğundan lütuf üzerine lütuf aldık. 17Kutsal Yasa Musa aracılığıyla verildi, ama lütuf ve gerçek İsa Mesih aracılığıyla geldi. 18Tanrı'yı hiçbir zaman hiç kimse görmemiştir. O'nu, Baba'nın bağrında bulunan ve Tanrı olan biricik Oğul tanıttı.
Yahya peygamberin ortaya çıkışı
(Mat.3:1-12; Mar.1:1-8; Luk.3:1-18)
19-20Yahudiler[d] Yahya'ya, «Sen kimsin?» diye sormak üzere Kudüs'ten kâhinlerle Levilileri gönderdikleri zaman Yahya'nın tanıklığı şöyle oldu - açıkça konuştu, inkâr etmedi - «Ben Mesih değilim» diye açıkça konuştu.
21Onlar da kendisine, «Öyleyse sen kimsin? İlyas mısın?» diye sordular.
O da, «Değilim» dedi.
«Sen beklediğimiz peygamber misin?» sorusuna,
«Hayır» cevabını verdi.
22O zaman ona, «Kimsin, söyle de bizi gönderenlere bir cevap verelim» dediler. «Kendin için ne diyorsun?»
23Yahya, «Yeşaya peygamberin dediği gibi, `Rab'bin yolunu düzleyin' diye çölde yükselen sesim ben» dedi.
24-25Yahya'ya gönderilen bazı Ferisiler ona, «Sen Mesih, İlyas ya da beklediğimiz peygamber değilsen, niye vaftiz ediyorsun?» diye sordular.
26Yahya onlara şöyle cevap verdi: «Ben suyla vaftiz ediyorum, ama aranızda tanımadığınız biri duruyor. 27Benden sonra gelenO'dur. Ben O'nun çarığının bağını çözmeye bile layık değilim.»
28Bütün bunlar Şeria nehrinin ötesinde bulunan Beytanya'da, Yahya'nın vaftiz ettiği yerde oldu.
Tanrı Kuzusu
29Yahya ertesi gün İsa'nın kendisine doğru geldiğini görünce şöyle dedi: «İşte, dünyanın günahını ortadan kaldıran Tanrı Kuzusu! 30Kendisi için, `Benden sonra biri geliyor, O benden üstündür. Çünkü O benden önce vardı' dediğim kişi işte budur. 31Ben O'nu tanımıyordum, ama İsrail'in O'nu tanıması için ben suyla vaftiz ederek geldim.» 32Yahya tanıklığını şöyle sürdürdü: «Ruh'un güvercin gibi gökten indiğini, O'nun üzerinde durduğunu gördüm. 33Ben O'nu tanımıyordum. Ama suyla vaftiz etmek için beni gönderen, `Ruh'un kimin üzerine inip durduğunu görürsen, Kutsal Ruh'la vaftiz eden O'dur' dedi. 34Ben de gördüm ve `Tanrı'nın Oğlu budur' diye tanıklık ettim.»
İsa'nın ilk öğrencileri
35Ertesi gün Yahya yine öğrencilerinden ikisiyle birlikteydi. 36Oradan geçmekte olan İsa'ya bakarak, «İşte Tanrı Kuzusu!» dedi.
37İki öğrenci onun söylediklerini işitince İsa'nın ardından gittiler. 38İsa arkasına dönüp ardından geldiklerini görünce onlara, «Ne arıyorsunuz?» diye sordu.
Onlar da, «Nerede oturuyorsun, Rabbî?» dediler. `Rabbî', öğretmenim anlamına gelir.
39İsa, «Gelin, görün» dedi.
Gidip O'nun nerede oturduğunu gördüler ve o gün O'nunla kaldılar. Saat dört sularıydı[e]. 40Yahya'yı işitip İsa'nın ardından giden iki kişiden biri Simun Petrus'un kardeşi Andreya'ydı. 41Andreya önce kendi kardeşi Simun'u bularak ona, «Biz Mesih'i bulduk» dedi. `Mesih', meshedilmiş anlamına gelir.
42Andreya kardeşini İsa'ya götürdü. İsa ona baktı, «Sen Yuhanna'nın oğlu Simun'sun. Kefas diye çağrılacaksın» dedi. `Kefas', Kaya[f] anlamına gelir.
43Ertesi gün İsa, Celile'ye gitmeye karar verdi. Filipus'u bulup ona, «Ardımdan gel» dedi.
44Filipus da Andreya ile Petrus'un kenti olan Beytsayda'dandı. 45Filipus, Natanyel'i bularak ona, «Musa'nın Kutsal Yasa'da hakkında yazdığı, peygamberlerin de sözünü ettiği kişiyi, Yusuf'un oğlu Nasıralı İsa'yı bulduk» dedi.
46Natanyel Filipus'a, «Nasıra'dan iyi bir şey çıkabilir mi?» diye sordu.
Filipus, «Gel de gör» dedi.
47İsa, Natanyel'in kendisine doğru geldiğini görünce onun için, «İşte, içinde hile olmayan gerçek bir İsrailli!» dedi.
48Natanyel, «Beni nereden tanıyorsun?» diye sordu.
İsa, «Filipus çağırmadan önce seni incir ağacının altında gördüm» cevabını verdi.
49Natanyel, «Rabbî, sen Tanrı'nın Oğlusun, sen İsrail'in Kralısın!» dedi.
50İsa ona dedi ki, «Seni incir ağacının altında gördüğümü söylediğim için mi inanıyorsun? Bunlardan daha büyük şeylergöreceksin.» 51Sonra da, «Size doğrusunu söyleyeyim, göğün açıldığını, Tanrı'nın meleklerinin İnsanoğlu üzerinde yükselip indiklerini göreceksiniz» dedi.