4. Makabeler

MAKABELER'İN DÖRDÜNCÜ KİTABI

GİRİŞ

Makabeler 'in Dördüncü Kitabı Yeruşalim 'in yıkılmasından önce yazılmıştır. Ahlaksal bir deneme olarak kaleme alınmıştır. Çekilen sıkıntılara karşı aklın üstünlüğünü anlatmaktadır.

Ana Hatlar

1:1-3:19 Aklın üstünlüğü

4:1 -26 Antiyokus 'un baskısı

5:1-7:23 Kâhin Elazar'ın şehit düşmesi

8:1-18:24 Yedi kardeşle annelerinin çektiği işkence

Yazarın İşini Tanımlaması

1 Şimdi ele alacağım konu oldukça felsefidir. İnanca bağlı aklın duygulara egemen olup olmamasını içerir. Bu nedenle felsefeye çok özen göstermenizi önermem yerinde olur.

^²Çünkü bilgi arayışında olanlar için bu konu yaşamsal bir önem taşımaktadır. Ayrıca en yüce erdeme övgüyü içerir. Tabii ki burada akılcı düşünmekten söz ediyorum.

^3-4Eğer aklın, özdenetimi engelleyen şehvet ve oburluk gibi duyguları denetim altında tuttuğu açıksa, aklın adaleti saptıran kötü niyet gibi ve cesaretin yolunda birer engel olarak duran öfke, korku ve acı gibi duygulara egemen olduğu da açıktır.

^⁵Belki bazıları, "Akıl duyguları denetim altında tutuyorsa neden unutkanlık ve bilgisizlik üzerinde etkin olmuyor" diye sorabilirler. Mantık yürütme çabaları gülünçtür.

^⁶Çünkü akıl kendi duygularına değil, özdenetim, adalet ve cesarete karşı olan duygulara egemendir. Burada amaç onları yok etmek değil, kendimizi onlara kaptırmamaktır.

^⁷Çok sayıda çeşitli örneklerle aklın duygulardan üstün olduğunu size kanıtlayabilirim.

^⁸Fakat bunu en iyi biçimde, erdem uğruna ölen Elazar, yedi kardeş ve annelerinin asil cesaretlerini örnek vererek gösterebilirim.

^⁹Bunların hepsi, ölüme yol açan acıları hor görerek aklın duygulara egemen olduğunu gösterdiler.

^¹⁰Bu yıldönümünde erdemleri için anneleriyle birlikte iyilik ve soyluluk uğruna ölenleri övmem yerindedir, ama aynı zamanda taşıdıkları onurdan dolayı onları kutsanmış diye çağırıyorum.

^¹¹Herkes, onlara işkence edenler bile cesaretleri ve dayanıklılıkları karşısında hayran kaldılar. Ulusları üzerinde kurulan zorba hükümetin düşmesine de neden oldular. Dayanma güçleriyle zalim hükümdarı yendiler ve böylece onlar aracılığıyla kendi toprakları paklandı.

^¹²Birazdan bunları anlatma olanağını bulacağım, ama alışkanlığım olduğu üzere temel ilkelerimle başlayacak, tüm bilgeliğe sahip olan Tanrı'yı yüceltecek ve sonra onların öyküsüne döneceğim.

Aklın Üstünlüğü

^¹³Bu nedenle araştırma konumuz aklın duygulara egemen olup olmadığıdır.

^¹⁴Biz aklın ve duygunun tam ne olduğuna, duygunun kaç tür olduğuna ve aklın bunların üzerinde egemen olup olmadığına karar vereceğiz.

^¹⁵Akıl yürütme, sağlam bir mantıkla bilgece yaşamı seçen zihindir.

^¹⁶Bilgelik ise, insani ve ilahi konuların ve bunların nedenlerinin bilgisidir.

^¹⁷Bu da işimize yarayacak insansal sorunlar ve ilahi konuları saygıyla öğrenmemizi sağlayan yasa üzerindeki eğitimdir.

^¹⁸Bilgeliğin türleri şunlardır: Mantıklı düşünme, adalet, cesaret ve özdenetim.

^¹⁹Mantıklı düşünme bunların tümünden üstündür, çünkü bunun aracılığıyla akıl duygulara egemen olur.

^²⁰En kapsamlı iki duygu türü zevk ve acıdır. Doğal olarak her ikisi de beden ve ruhla ilgilidir.

^²¹Hem zevk hem de acı duygularının birçok sonucu vardır.

^²²Bu nedenle arzu zevkin önünden gider, haz da ardından gelir.

^²³Korku acının önünden gider, üzüntü ardından gelir.

^²⁴İnsan bu deneyimin üzerinde düşündüğünde anlayacağı gibi öfke, zevk ve acıyı içeren bir duygudur.

^²⁵Zevkin kendisinde kötülüğe eğilim vardır. Bu, tüm duyguların en karışığıdır.

^26-27Ruhta bu kendini beğenmişlik, açgözlülük, şöhrete susamışlık, rekabet ve kötü niyet olarak görünür; bedende de oburluk, gelişigüzel yemek yeme ve kendi kendine ziyafet çekmedir.

^{^28-29}Zevk ile acı beden ve ruhta gelişen iki bitki olduğu gibi bu bitkilerin de birçok sürgünü vardır. Usta budayıcı olan akıl bu sürgünleri birer birer keser_, bağlar, yabani otlardan ayıklar, iyice sular ve böylece alışkanlık ve duygulardan oluşan ormanı evcilleştirir.

^³⁰Dolayısıyla akıl duyguların egemeni, ama erdemlerin kılavuzudur.

Şimdi ilk olarak akılcı düşünmenin, özdenetimin dizginleyici gücü aracılığıyla duygulara egemen olduğunu gözlemleyin.

^³¹demek ki özdenetim arzulara egemendir.

^³²Arzuların bazıları zihinsel, bazıları fizikseldir ve aklın her ikisini de yönettiği açıktır.

^³³Yoksa canımız yasak yiyecekleri çektiğinde kendimizi onlardan alacağımız zevklerden yoksun kılmamız başka nasıl açıklanabilir? Bu aklın istekten daha üstün olmasından dolayı değil mi? Ben öyle düşünüyorum.

^³⁴Canımız yasanın bize yasakladığı deniz ürünlerini, kuşları, hayvanları ve diğer yemekleri çektiği zaman kendimizi tutmamızın nedeni, aklın üstünlüğüdür.

^³⁵Çünkü duyguların iştahları ölçülü akıl tarafından engellenip kontrol edilir. Bedenin tüm güdüleri akıl tarafından dizginlenir.